زمانی که بیمار دچار نارسایی کلیه در مرحله نهایی می‌شود به دیالیز نیاز دارد و این موضوع، زمانی اتفاق می‌افتد که فرد حدود 85 تا 90 درصد از عملکرد کلیه خود را از دست داده و GFR کمتر از 15 دارد. وقتی به بیمار می‌گویند نارسایی کلیه دارید و برای زنده ماندن نیاز به درمان وجود دارد، می‌تواند شروع دوران سختی در زندگی او باشد. اگر تشخیص نارسایی، جدید باشد، ممکن است احساس گیجی، سردرگمی و عصبانیت کند، اما هنوز هم کارهای مهمی وجود دارد که می‌تواند برای کمک به خود انجام دهد. هر چه می‌توانید در مورد گزینه‌های مختلف درمانی بیاموزید و نقش فعالی در تصمیم‌گیری در مورد مراقبت از بیمار داشته باشید و اگر به خدمات دیالیز در منزل نیاز دارید، با ما در مرکز خدمات درمانی ثمین تماس بگیرید تا بهترین پزشکان و پرستاران را در اسرع وقت به منزل شما اعزام کنیم.
دیالیز چیست و برای چه بیماری‌هایی انجام می‌شود؟
هنگامی که کلیه‌ها از کار می‌افتند، دیالیز می‌تواند بدن را با مکانیسم‌های زیر در تعادل نگه دارد:
- حذف مواد زائد، نمک و آب اضافی برای جلوگیری از تجمع در بدن
- حفظ سطح ایمن برخی از مواد شیمیایی در خون، مانند پتاسیم، سدیم و بی‌کربنات
- کمک به کنترل فشار خون
علائم نیاز به دیالیز در خانه عبارتند از:
- آسیب حاد کلیه
- آنسفالوپاتی اورمیک
- پریکاردیت
- هیپرکالمی تهدید کننده زندگی
- اسیدوز نسوز
- هایپرولمی (مانند ادم ریوی)
- عدم رشد و سوء تغذیه
- نوروپاتی محیطی
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- خستگی و ضعف
- تغییرات در میزان ادرار کردن
- درد قفسه سینه (اگر مایع در اطراف دیواره قلب جمع شود)
- تنگی نفس (اگر مایع در ریهها جمع شود)
- تورم پا و مچ پا
برخی از انواع نارسایی حاد کلیه پس از درمان بهبود می‌یابند و ممکن است دیالیز در منزل فقط برای مدت کوتاهی در این موارد تجویز شود تا زمانی که کلیه‌ها بهتر شوند. در نارسایی مزمن یا نهایی کلیه، کلیه‌ها بهبود پیدا نمی‌کنند و تا پایان عمر به دیالیز نیاز خواهد بود و حتی شاید لازم باشد که بیمار در لیست انتظار برای یک کلیه جدید قرار بگیرد.
انواع دیالیز
دیالیز یک روش پزشکی برای کمک به افرادی است که کلیه آن‌ها عملکرد ضعیفی دارد. شایع‌ترین بیماری زمینه‌ای که نیاز به دیالیز در خانه دارد، نارسایی کلیه است. سه نوع دیالیز وجود دارد:
همودیالیز
در همودیالیز از دستگاهی به نام همودیالیزور برای فیلتر کردن ضایعات خون استفاده می‌شود. قبل از شروع همودیالیز، یک پورت دسترسی در جایی از بدن مانند بازو یا گردن ایجاد و سپس این نقطه دسترسی به همودیالیزور متصل می‌شود که به عنوان یک کلیه مصنوعی عمل می‌کند تا خون را خارج، تصفیه و دوباره به بدن وارد کند.
دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی نیاز به قرار دادن کاتتر شکمی با جراحی دارد. در این فرآیند از یک مایع برای داخل حفره شکم و تصفیه خون استفاده می‌شود. هنگامی که مایع کار خود را انجام داد، می‌توان آن را تخلیه کرد و دور ریخت. دیالیز صفاقی را می‌توان در خانه و حتی در طول شب هنگام خواب انجام داد. انواع مختلفی از دیالیز صفاقی وجود دارد اما دو نوع اصلی آن، عبارتند از دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD) و دیالیز صفاقی خودکار (APD). دیالیز سرپایی صفاقی مداوم (CAPD) تنها نوع دیالیز صفاقی است که بدون دستگاه انجام می‌شود. این دیالیز را با کمک کیسه کاتتر و دیالیز در منزل نیز می‌توان انجام داد. دیالیز صفاقی خودکار (APD) معمولا در خانه با استفاده از دستگاه خاصی به نام سیکلر انجام می‌شود.
درمان جایگزینی مداوم کلیه (CRRT):
درمان جایگزینی مداوم کلیه (به عنوان هموفیلتراسیون نیز شناخته می‌شود) که از دستگاهی برای تصفیه ناخالصی‌های خون استفاده می‌کند. این درمان، که عموما برای نارسایی حاد کلیه ناشی از برخی بیماری‌های زمینه‌ای خاص اختصاص دارد، فقط در بیمارستان انجام می‌شود.
دیالیز در منزل چگونه انجام می‌شود؟
در سال‌های اخیر، علم پزشکی پیشرفت زیادی کرده است و نوآوری‌ها و ابداعات مختلفی در ارائه خدمات درمانی در منزل صورت گرفته است. در گذشته پزشکانی که بیماران را در خانه ویزیت می‌کردند، تجهیزات زیادی نداشتند، اما امروزه بسیاری از تجهیزات پزشکی قابل حمل وجود دارد که پزشکان می‌توانند در هنگام دیالیز در منزل، آن را همراه خود به خانه بیماران ببرند.
در دنیای امروز، امکاناتی فراهم شده است تا تشخیص بیماری‌ها و درمان آن‌ها در خانه بیمار به صورت دقیق انجام شود و برای بسیاری از بیماری‌ها نیاز نباشد که افراد به مراکز درمانی مراجعه کنند. ویزیت دکتر در منزل باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه بیمار می‌شود و دیگر لزومی ندارد تا افراد به خاطر مشکلات ساده و غیرحاد، ساعت‌ها در ترافیک خیابان‌ها بمانند و در صف طولانی مطب‌ها و بیمارستان‌ها معطل شوند.
مرکز خدمات درمانی ثمین، یکی از مراکز معتبر و خوش‌سابقه است که می‌تواند خدمات دیالیز در خانه را به شما ارائه دهد. همکاران پزشک ما، همگی جزء بهترین و باتجربه‌ترین پزشکان هستند و باکیفیت‌ترین خدمات تشخیصی و درمانی را برای بیماران در خانه انجام می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و اطلاع از تعرفه دیالیز در منزل با ما تماس بگیرید.
پزشکانی که برای دیالیز بیماران به خانه آن‌ها مراجعه می‌کنند، تمام خواسته‌ها و نیازهای بیماران را در نظر می‌گیرند و مناسب‌ترین راه‌حل‌های درمانی را برای آن‌ها تجویز می‌کنند. دیالیز در خانه، می‌تواند یک راهکار ایده‌آل برای درمان بیماران باشد. زیرا وقتی بیماران در خانه و رختخواب خود هستند و پزشک بر بالین آن‌ها حاضر می‌شود، روند بهبودی‌شان سریع‌تر و راحت‌تر طی می‌شود.
درمان دیالیز چقدر طول می‌کشد؟
زمان مورد نیاز برای دیالیز در منزل یا بیمارستان به موارد زیر بستگی دارد:
- کلیه‌ها چقدر خوب کار می‌کنند؟
- بیمار چه مقدار وزن (مایع) بین جلسات درمان اضافه می‌کند؟
- چقدر ناخالصی در بدن دارد؟
- سن بیمار چقدر است؟
- نوع کلیه مصنوعی مورد استفاده
معمولا هر درمان همودیالیز حدود چهار ساعت طول می‌کشد و سه بار در هفته انجام می‌شود، هر چند یک نوع همودیالیز به نام دیالیز با شار بالا وجود دارد که ممکن است زمان کمتری ببرد. توجه داشته باشید که دیالیز در منزل یا بیمارستان بخشی از کار کلیه‌های سالم را انجام می‌دهد، اما بیماری کلیوی را درمان نمی‌کند. ممکن است زمانی که سوزن‌ها در فیستول یا پیوند قرار داده می‌شود، بیمار کمی احساس ناراحتی کند ولی اکثر بیماران هیچ مشکل دیگری ندارند. درمان دیالیز بدون درد است اما گاهی ممکن است باعث کاهش فشار خون، احساس بیماری در معده، استفراغ، سردرد یا گرفتگی عضلات شود که با درمان‌های مکرر، این مشکلات معمولا از بین می‌روند.
بیمار چه مدت می‌تواند تحت دیالیز زندگی کند؟
اگر کلیه‌های فرد از کار افتاده باشد، باید تمام عمر تحت درمان دیالیز قرار بگیرد، مگر این که بتواند پیوند کلیه انجام دهد. امید به زندگی در دیالیز، بسته به سایر شرایط پزشکی و میزان پیروی از برنامه درمانی می‌تواند متفاوت باشد. میانگین امید به زندگی تحت دیالیز 5 تا 10 سال است، با این حال، بسیاری از بیماران به مدت 20 یا حتی 30 سال با دیالیز زندگی خوبی داشته‌اند. شما می‌توانید با تیم خدمات درمانی ثمین در مورد نحوه مراقبت از بیمار عزیزتان و سالم ماندن در هنگام دیالیز در منزل صحبت کنید.
آزمایش‌ها و چکاپ‌های مرتبط با دیالیز
آزمایش اوره به همراه دیالیز، برای اندازه‌گیری میزان اوره خون انجام می‌شود. سطح اوره در خون بیمار به پزشک می‌گوید که آیا میزان دیالیز و مصرف پروتئین بیمار، کافی است یا خیر. این نسبت به پزشک اجازه می‌دهد تا چگونگی دفع مواد زائد توسط درمان دیالیز در خانه را نشان دهد.
ویزیت پزشک برای انجام دیالیز در منزل
شما می‌توانید خدمات همودیالیز را در منزل با کمک یک پرستار یا تکنسین دریافت کنید. دیالیز در منزل معمولا سه بار در هفته به مدت حدودا سه تا چهار ساعت یا بیشتر در هر جلسه انجام می‌شود. در خانه، ممکن است بهتر بتوانید جلسات درمان بیمارتان را در برنامه روزانه قرار دهید. مطالعات نشان می‌دهد که هر چه بیشتر در مورد درمان بدانید، احتمالا در دیالیز بهتر عمل خواهید کرد. سه نوع همودیالیز را می‌توان در خانه انجام داد، که عبارتند از:
همودیالیز خانگی معمولی
این کار سه بار در هفته و هر بار به مدت سه تا چهار ساعت یا بیشتر انجام می‌شود.
همودیالیز خانگی کوتاه روزانه
این کار معمولا پنج تا هفت بار در هفته و با استفاده از دستگاه‌های جدید طراحی شده برای درمان کوتاه‌مدت روزانه در منزل انجام می‌شود و معمولا هر درمان حدود دو ساعت طول می‌کشد.
همودیالیز خانگی شبانه
این درمان‌های طولانی و آهسته، در شب و هنگام خواب انجام می‌شود. همودیالیز خانگی شبانه را شش شب در هفته یا یک شب در میان می‌توان انجام داد که بستگی به تجویز پزشک دارد. درمان معمولا حدود شش تا هشت ساعت طول می‌کشد. البته همودیالیز خانگی برای همه مناسب نیست. شما باید چیزهای زیادی در مورد آن یاد بگیرید و مایل باشید که مسئولیت درمان را بپذیرید. همچنین، پیدا کردن مرکزی که همودیالیز خانگی را ارائه دهد، می‌تواند یک چالش باشد. ما در مرکز خدمات درمانی ثمین آماده هستیم تا یک تیم خدماتی شامل پرستاران و پزشکان که مراقبت‌ها و درمان شما را دنبال کنند و تعهد به آموزش و انجام دیالیز در منزل حداقل به مدت یک سال داشته باشند، به منزل شما اعزام کنیم.
چه مراقبت‌ها و درمان‌هایی برای کاهش عوارض دیالیز در منزل وجود دارند؟
بسیاری از عوارض جانبی دیالیز، از جمله فشار خون پایین و سایر بیماری‌های مربوط به قلب و عروق، به دلیل عدم تعادل مواد مغذی در طول درمان رخ می‌دهد. به همین دلیل، یک متخصص تغذیه لازم است توصیه‌های غذایی مناسبی را به بیمار ارائه دهد. سایر درمان‌ها و مراقبت‌های خانگی برای کاهش عوارض دیالیز در منزل عبارتند از:
- بررسی مکرر محل نصب لوله و سوند که می‌تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.
- انجام ورزش‌های کافی، مانند ورزش‌های هوازی کم تا متوسط که می‌تواند به کاهش یا افزایش وزن کمک کند.
- نوشیدن آب یا مایعات بر اساس دستورالعمل‌های پزشک، که می‌تواند کمبود آب بدن را کاهش دهد.
- لذت بردن از فعالیت‌های مورد علاقه برای بهبود خلق و خو در طی درمان
- دارودرمانی در صورت صلاح‌دید و تجویز پزشک
تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای دیالیز در منزل
دستگاه‌های جدید و با کاربرد آسان برای دیالیز در منزل وجود دارند که نصب، تمیز کردن و ضدعفونی آن‌ها راحت‌تر است. تجهیزات متداول این دستگاه‌ها، عبارتند از:
کوزه‌های پلاستیکی: برای مخلوط کردن محلول دیالیز (که از محلول اسیدی، بی‌کربنات و آب تصفیه شده تشکیل شده است)
سوزن‌های فیستول تریویترون: که امکان دسترسی ایمن و ملایم عروقی را برای درمان موفقیت‌آمیز دیالیز فراهم می‌کند. استفاده از سوزن‌های باکیفیت، احتمال ضربه در حین دسترسی عروقی پس از عمل دیالیز را کاهش می‌دهد.
سوند خون: برای ثابت نگاه داشتن سرعت جریان برای موفقیت تبادل املاح
کنسانتره HD: برای تنظیم و تعادل الکترولیت‌ها و حذف مواد زائد متابولیک از خون
دستگاه تصفیه آب (RO): دیالیز از آب و مواد شیمیایی تشکیل شده که با خون بیمار در تماس است و آبی که برای این فرآیند استفاده می‌شود باید بسیار خالص باشد.
صندلی دیالیز برقی: برای آرامش بیمار و کاهش گرفتگی عضلانی که ممکن است در طول درمان رخ دهد.
ضدعفونی‌کننده تریویترون
محافظ مبدل: برای جلوگیری از آلودگی دستگاه توسط خونی که در مدار جریان دارد.
مزایای دیالیز در منزل
- کاهش نیاز به مصرف دارو برای کنترل فشار خون و کم‌خونی
- کاهش نیاز به داروی کنترل فسفر برای کمک به پیشگیری از بیماری‌های استخوانی
- بهبود در نوروپاتی (آسیب عصبی) و سندرم پای بی‌قرار
- انرژی بیشتر برای کارهای روزانه
- خواب آرام
- کیفیت زندگی بهتر
- احساس آرامش و آسایش در خانه
- توجه بیشتر پزشک و پرستار به بیمار
- صرفه‌جویی در زمان و تردد در شهر
عوارض دیالیز در منزل
برای اکثر افراد مبتلا به نارسایی کلیه، دیالیز در خانه یک روش ضروری است، با این حال، خطرات و عوارض جانبی همراه با این درمان وجود دارد. بیمارانی که تحت دیالیز در منزل قرار می‌گیرند، در معرض افزایش خطر ابتلا به عفونت هستند. بیمار همودیالیزی دارای سیستم ایمنی ضعیفی است که باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت می‌شود. از این رو، باید از بهترین و مناسب‌ترین تجهیزات و وسایل استریل شده برای جلوگیری از عفونت در بیماران استفاده شود. شایع‌ترین عارضه جانبی تمام روش‌های دیالیز، خستگی است و سایر عوارض جانبی بر اساس نوع درمان، در انواع دیالیزها عبارتند از:
عوارض جانبی همودیالیز
- فشار خون پایین همراه با سرگیجه، حالت تهوع، پوست مرطوب و تاری دید
- گرفتگی عضلات به دلیل تغییر در تعادل مایعات یا مواد معدنی
- خارش پوست به علت انباشتگی مواد زائد در خون
- لخته شدن خون به علت نصب اکسس پوینت که منجر به باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود.
- دشواری خواب
- بیماری‌های قلبی یا ایست قلبی
- احساس سیری بیش از حد
عوارض دیالیز صفاقی
به جز خطر عفونت، عوارض جانبی رایج دیالیز صفاقی کمی با همودیالیز متفاوت و شامل موارد زیر است:
پریتونیت: نوعی عفونت است که اگر باکتری در حین گذاشتن یا استفاده از کاتتر وارد صفاق شود اتفاق می‌افتد. علائم پریتونیت ممکن است شامل درد شکمی، حساسیت، نفخ، حالت تهوع و اسهال باشد.
فتق: زمانی اتفاق می‌افتد که چربی از سوراخی در عضله عبور کند.
قند خون بالا: دیالیز حاوی قندی به نام دکستروز است که معمولا در تغذیه وریدی استفاده می‌شود و ممکن است افراد مبتلا به دیابت را که نیاز به دیالیز صفاقی دارند، در معرض خطر هایپرگلیسمی قرار دهد.
پتاسیم بالا یا هیپرکالمی: که می‌تواند به دلیل عدم فیلتراسیون مناسب افزایش یابد.
افزایش وزن: به دلیل کالری اضافی ناشی از تجویز دیالیز یا عدم ورزش و تغذیه نامناسب.
عوارض درمان جایگزینی مداوم کلیه (CRRT)
اثرات جانبی CRRT به اندازه عوارض ناشی از انواع دیگر مورد مطالعه قرار نگرفته است. یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که شایع‌ترین عوارض جانبی CRRT عبارتند از:
- سطوح پایین کلسیم (هیپوکلسمی)
- سطوح بالای کلسیم (هیپرکلسمی)
- سطوح بالای فسفر (هیپرفسفاتمی)
- فشار خون پایین
- هیپوترمی
- آریتمی
- کم‌خونی
- تعداد کم پلاکت (ترومبوسیتوپنی)
سخن پایانی
بیماران دیالیزی نیاز به مراقبت‌های خاص مانند تغذیه اصولی، ورزش و فعالیت جسمی کافی و پرهیز از مواردی که منجر به عفونت بدن می‌شود، دارند. به همین دلیل، گاهی ممکن است نتوانند از خانه خارج شوند. ما در مرکز خدمات درمانی ثمین تدابیری اندیشیده‌ایم تا این معضل، حل شود. تیم پزشکان و پرستاران ماهر ثمین در تمام ساعات شبانه‌روز آماده هستند تا در صورت تماس شما برای ارائه خدمات به منزل اعزام شوند. تعهد، مهارت، دانش و تجربه کافی از ویژگی‌های پرستاران و پزشکان متخصص ثمین است.
سوالات متداول در مورد دیالیز
مناطق تحت پوشش درخواست دیالیز در منزل در تهران
